تمام جزئیات مهم در مورد ارگونومی
ارگونومی علم مطالعه تناسب کار با فرداست. زمانی که عدم تناسب بین نیازهای فیزیکی یک شغل و ظرفیت فیزیکی فرد وجود دارد، احتمال بروز بیماریهای اسکلتی- عضلانی ناشی از کار انتظار می رود.
ارگونومی محیط کار با طراحی ابزار و و ظایف کاری بر اساس ظرفیت و توانایی فردT سبب تعدیل محیط کار و فعالیت های کاری جهت پیشگیری از آسیب ها می شود. مراکز بهداشتی- درمانی و مکان های ارائه خدمات پرستاری به عنوان محیط هایی قلمداد می شوند که استرسورهای ارگونومیک در آنها وجود دارند و یکی از اهداف معاینات در مرکز تخصصی طب کار، بررسی سلامتی شاغلین از نظر مشکلات ایجاد شده می باشد.
اکثر بیماران این مراکز بویژه سالمندان، جهت انجام فعالیتهای روزمره خود (پوشیدن لباس،حمام کردن،تغذیه و …) وابسته به کارکنان این مراکز هستند. هر کدام از این فعالیتها می توانند سبب آسیب کارکنان و در نتیجه افزایش هزینه، غیبت از کار، کمبود نیرو و … شوند.
ما در این مطلب به تمام جزئیات مهم در مورد ارگونومی پرداخته ایم و آن را از زوایای مختلف، مورد ارزیابی قرار داده ایم.
برنامه جامع برای ایجاد محیط کار ایمن از نظر ارگونومی
جهت فراهم کردن محیط کاری ایمن و سالم برای کارکنان نیاز به یک برنامه جامع است که اجزای آن مستلزم موارد زیر می باشد:
- مشارکت کارفرما/کارکنان
- آنالیز محیط کار
- آنالیز و ثبت حوادث
- کنترل و پیشگیری عوامل خطر
- مدیریت خدمات پزشکی
- آموزش
برنامه جامع برای ایجاد محیط کار ایمن از نظر ارگونومی
مشارکت کارفرما/کارکنان
کارفرما باید در راستای اصول ارگونومی محیط کار و جهت کاهش یا حذف عوامل خطر، یک کمیته با یک برنامه مکتوب که شامل موارد زیر باشد را تشکیل دهد:
- آموزش مداوم پرسنل در پیشگیری از آسیب
- روشهای حمل و بلند کردن
- مراحل گزارش علایم و نشانه های اولیه کمردرد و سایر آسیبهای عضلانی-اسکلتی
مشارکت کارکنان
- برنامه پیشنهادی شامل گزارش و شکایات کارکنان از محیط های کاری غیر ایمن
- گزارش سریع علایم و نشانها و آسیبها
- آنالیز محیط کار
در راستای برقراری اصول ارگونومی در محیط کار و جهت مشخص کردن عوامل خطر موجود در محیط کار و پیدا کردن راه حل مناسب، ارزیابی وظایف محوله از نظر مدت، فرکانس، شدت مواجهه به استرسورهای ارگونومیک مانند نیرو، تکرارو وضعیتهای نامناسب، ارتعاش، استرس تماسی صورت می گیرد.
این آنالیز از طریق مشاهده مستقیم محیط کاری، مصاحبه با کارکنان و غربالگری دوره ای انجام می شود.
- آنالیز و ثبت حوادث: برای مشخص کردن الگوی آسیبها در طول زمان، مشخص کردن عوامل خطر و کنترل آنها کمک کننده است.
- کنترل و پیشگیری عوامل خطر: شامل به کار گیری کنترل اجرایی و مهندسی می باشد.
- کنترل اجرایی: به کارگیری پرسنل کافی، ارزیابی نیازهای بیمار و…
- کنترل مهندسی:کمک به ایزوله کردن یا حذف عوامل خطر از طریق انتخاب، آموزش و نحوه استفاده از ابزار کمکی مناسب
خدمات پزشکی
این خدمات باید توسط فردی که در زمینه پیشگیری از اختلالات عضلانی-اسکلتی آموزش دیده است در قالب یک برنامه مطابق با لیست زیر، ارائه شود:
- گزارش بیماری و حوادث
- تشخیص سریع و درمان اختلالات عضلانی-اسکلتی
- محدودیت کاری(وظیفه سبک یا عدم بلند کردن و … )در طی دوره بهبودی
- بررسی سیستماتیک پرسنل آسیب دیده جهت بازگشت به کار
آموزش ارگونومی
- آموزش اصول ارگونومی مرتبط با محیط کار باید به صورت مداوم و به روز باشد.
- در قالب پرسش و پاسخ باشد.
- به عوامل خطر، علل و علایم آسیبهای عضلانی-اسکلتی بپردازد.
- قابلیت مشخص کردن استرسورهای ارگونومیک و روشهای کنترل مانند کنترل مهندسی و اجرایی را داشته باشد.
- نحوه تشخیص علایم و نشانهای مشکلات عضلانی-اسکلتی و مراحل گزارش آنها را ارائه کند.
- دستورالعمل بلند کردن برای کارکنان مراکز بهداشتی-درمانی
- عدم بلند کردن بیمار در صورت عدم تعادل وی
- بلند کردن بار نزدیک به بدن
- عدم بلند کردن به تنهایی، بویژه در مواردی که بیمار افتاده است (استفاده از نیروی کمکی یا وسیله مکانیکی)
- محدود کردن فرکانس بلند کردن به ازای فرد در روز
- عدم بلند کردن هنگام چرخش کمر
- آموزش در مورد زمان ونحوه استفاده از وسایل کمکی مکانیکی
برنامه جابجایی بیمار
بر اساس گزارشات ارائه شده سالیانه حدود 200،000 مورد آسیب ناشی از کار در پرسنل پرستاری و مراکز بهداشتی- درمانی رخ می دهد. بیش از نیمی از این موارد نیاز به غیبت از کار پیدا می کنند و میزان غرامت حدود 1 بیلیون دلار در سال تخمین زده شده است.
در بحث ارگونومی استرسورهای ارگونومیک در جریان جابجایی بیماران شامل موارد زیر می باشد:
- جابجایی در وضعیت نامناسب
- جابجایی با اعمال نیروی زیاد
- جابجایی مکرر (بیش از بیست بار در طی شیفت)
- بلند کردن اجسام سنگین
- بلند کردن بار به تنهایی
- بلند کردن بیماری که تعادل ندارد.
- بلند کردن بیماری که قادر به تحمل وزنش نیست.(پاراپلژیک)
- انجام کار فراتر از توانایی فیزیکی فرد
- فاصله زیاد جابجایی بیمار
- آموزش ناکافی پرسنل در زمینه مکانیک بدن و تکنیکهای بلند کردن (به طول کلی اصول ارگونومی در محیط کار)
ارگونومی
وضعیت های غیر ارگونومیک و نامناسب
منظور وضعیت هایی است که کمر در وضعیت چرخش یا فلکشن و هیپراکستانسیون باشد و فرد اقدام به جابجایی بیمار کند. این وضعیت های نامناسب شامل:
- چرخش هنگام بلند کردن
- خم شدن بیش از حد در زمان بلندکردن
- خم شدن به طرفین
- فلکشن یا هیپراکستانسیون کمر
- وضعیتهای نامناسب ثابت (قرار گرفتن بازو در وضعیت ابداکشن به مدت چند دقیقه) سبب خستگی عضلانی و تاندونها و درد مفاصل می گردد.
- وضعیتهای نامناسبی که بیش از یک ساعت به صورت دائم و یا چندین ساعت در طی شیفت کار طول بکشد.
به منظور اجتناب از وضعیتهای نامناسب حین بلند کردن یا جابجایی بیمار اقدامات زیر توصیه می گردد:
- آموزش کارکنان در مورد تکنیک بلند کردن بار به صورت ایمن
- استفاده از وسایل کمکی در صورت امکان
- بلند کردن با کمک همکاران
نقش ارگونومی در بهبود عملکرد و رفاه کارکنان در صنایع سنگین
صنایع سنگین، که شامل تولید، معدن کاری و ساخت و ساز می‌شود، به طور سنتی به دلیل شرایط کاری دشوار و خطرات مرتبط با سلامت و ایمنی، مورد توجه قرار گرفته است. ارگونومی، یعنی علم بهینه‌سازی کار به منظور تطابق با توانایی‌ها و محدودیت‌های انسانی، می‌تواند نقش کلیدی در بهبود عملکرد و رفاه کارکنان در این بخش‌ها داشته باشد. این مقاله به بررسی تأثیرات مثبت ارگونومی بر روی کارایی و سلامت کارکنان صنایع سنگین می‌پردازد.
در صنایع سنگین، کارکنان اغلب در معرض خطرات فیزیکی مانند سنگینی بار، سر و صدا، ارتعاشات و دمای بالا قرار دارند. این شرایط می‌تواند منجر به خستگی شدید، آسیب‌دیدگی‌های مزمن و کاهش کارایی شود. ارگونومی با هدف کاهش استرس و خطرات فیزیکی ناشی از شرایط کاری و بهبود رفاه کارکنان، نقش مهمی در افزایش بهره‌وری و کاهش غیبت از کار دارد.
تحقیقات نشان داده‌اند که اجرای اصول ارگونومی در محیط‌های صنعتی می‌تواند به کاهش میزان آسیب‌دیدگی‌ها، بهبود سلامت کارکنان و افزایش بهره‌وری منجر شود. مطالعات موردی در صنایع مختلف نشان دهنده کاهش چشمگیر غیبت‌های مرتبط با کار و کاهش هزینه‌های درمانی پس از پیاده‌سازی راهکارهای ارگونومیک است.
نقش ارگونومی در بهبود عملکرد و رفاه کارکنان در صنایع سنگین
برای این مطالعه، چندین کارخانه در صنایع مختلف با استفاده از شیوه‌های ارگونومیک در طراحی محیط کار و تجهیزات بازبینی شده‌اند. روشهای تحلیل شامل بررسی پیش و پس از اجرای اصول ارگونومی، مصاحبه با کارکنان و جمع‌آوری داده‌ها در مورد آسیب‌دیدگی‌ها و کارایی عملیاتی بوده است.
یافته‌ها نشان دهنده کاهش قابل توجهی در شیوع آسیبهای مرتبط با کار و بهبود عملکرد کلی کارکنان بوده است. به علاوه، بهبود در طراحی ابزار و محیط کار به کاهش خستگی و افزایش رضایت شغلی منجر شده است.
این تحقیقات تأکید می‌کنند که ارگونومی نه تنها به سلامتی و رفاه کارکنان کمک می‌کند بلکه به عنوان یک استراتژی مؤثر برای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های کلی شناخته شده است. به کارگیری ارگونومی در صنایع سنگین می‌تواند به عنوان یک سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت در نیروی کار تلقی شود که منافع قابل توجهی را به همراه دارد.
- تجزیه و تحلیل و بهینه‌سازی فرآیندها
یکی از اقدامات اولیه در پیاده‌سازی ارگونومی در صنایع سنگین، تجزیه و تحلیل دقیق فرآیندهای کاری و شناسایی نقاطی است که بیشترین استرس و آسیب را به کارکنان وارد می‌کند. استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند سیستم‌های شبیه‌سازی و مدل‌سازی سه‌بعدی می‌تواند در شناسایی و اصلاح این نقاط بسیار مؤثر باشد.
- طراحی مجدد محیط کار
بازطراحی محیط کار به گونه‌ای که با استانداردهای ارگونومیک مطابقت داشته باشد، می‌تواند شامل تغییراتی در طراحی ایستگاه‌های کاری، بهبود ابزارهای مورد استفاده و تنظیم ارتفاع سطوح کاری برای کاهش خم شدن و بلند کردن بار باشد.
- آموزش و آگاهی کارکنان
فراهم آوردن آموزش‌های لازم برای کارکنان در مورد اصول ارگونومی و روشهای صحیح استفاده از ابزار و ماشین‌آلات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. آگاهی و توانمندسازی کارکنان به آنها کمک می‌کند تا از خود در برابر آسیبهای احتمالی محافظت نمایند و به صورت ارگونومیک کار کنند.
- رصد و ارزیابی مداوم
پیاده‌سازی یک سیستم نظارت دائمی و ارزیابی منظم از کارایی راهکارهای ارگونومیک اهمیت زیادی دارد. این امر به شناسایی به موقع مشکلات و انجام اصلاحات لازم کمک می‌کند و اطمینان می‌دهد که اقدامات ارگونومیک به درستی اجرا شده و نتایج مورد انتظار را به دنبال دارند.
ارگونومی
سخن پایانی
ارگونومی در صنایع سنگین نه تنها به بهبود سلامت و رفاه کارکنان کمک می‌کند، بلکه به عنوان یک ابزار استراتژیک برای افزایش بهره‌وری و رقابت‌پذیری در بازار نیز عمل می‌نماید. اجرای این اصول می‌تواند منجر به یک محیط کار امن‌تر، سالم‌تر و کارآمدتر شود. در نهایت، توجه به ارگونومی نباید به عنوان یک هزینه در نظر گرفته شود؛ بلکه باید به عنوان سرمایه‌گذاری در بهبود کیفیت انسانی و آینده سازمانی تلقی شود که منافع طولانی‌مدت و پایداری را به همراه دارد.
مرکز طب کار سلامت سام پارس آماده ارائه خدمات مرتبط با آزمایش طب کار به کلیه سازمان ها، ارگان ها و مراکز درمانی مثل بیمارستان ها و… می باشد. در صورت نیاز به راهنمایی های بیشتر با تلفن های درج شده در همین سایت، تماس حاصل فرمایید.
