رنگ در ایمنی چه کاربردی دارد؟
رنگ در ایمنی بسیار اهمیت دارد. چراکه کاربرد مناسب رنگ، در پیشگیری از حوادث موثر است. برای نمونه، شکارچیانی که لباسهایی به رنگ روشن می پوشند، حوادث ناشی از تیراندازی در جنگل کاهش می یابد.در اجزا و وسایلی که پتانسیل خطر دارند یا در حال حرکتند از رنگی خاص استفاده میشود تا همواره این قطعات با محیط اطراف تباین داشته باشند. (ایجاد کنتراست)
ایمنی وسایل نقلیه موتوری عمومی به وسیله افزایش کاربرد رنگهای روشن، رنگهای با وضوح بالا و رنگهای تک تون افزایش خواهد یافت. رنگ در ایمنی دارای کدهای قراردادی ویژه ای هستند که هر یک می توانند به سرعت مفهوم خاص را القا کنند. باتوجه به اهمیت ایمنی در مباحث طب کار و بهداشت حرفه ای در این مطلب به بررسی کاربرد رنگ در ایمنی می‌پردازیم.
توانایی دید رنگ ها
در بحث کاربرد رنگ در ایمنی ابتدا باید به توانایی دید رنگ اشاره کنیم. برخی رنگها به راحتی دیده میشوند و برخی دیگر در فاصله‌های زیاد قابل تشخیص نیستند. پس بهتری است از رنگ‌هایی استفاده شود که قابل درک هستند. مهم ترین رنگ ها عبارتند از:
رنگهای مات به راحتی در فواصل دور در زمینه سفید دیده میشوند.
رنگ زرد بیشترین درخشانی را برای دورترین مسافت دارد و بیشترین حساسیت چشم مربوط به این رنگ است.
رنگهای نارنجی و قرمز بیشترین توجه را ایجاد میکنند.
رنگ آبی نشانه تیرگی و ابهام است.
درمیان نورهای رنگی، نور قرمز و سبز و برخی از نورهای آبی بهتر تشخیص داده میشوند و پس از آنها نور سفید شناخته میشود.
نورهای زرد و نارنجی کمتر از دیگر نورها مشخص میشود.
لازم به ذکر است مسافت میان بیننده و منبع نور رنگی در تشخیص آن موثر است. در فواصل دور نورهای آبی و سبز، نورهای زرد و نارنجی از یکدیگر غیر قابل تشخیص اند. همچنین نور زرد و نارنجی در هنگام روز خوب تشخیص داده نمی‌شوند.
توانایی خوانایی حروف رنگی
توانایی خوانایی خوب: آبی براق در زمینه سفید،سیاه در زمینه زرد، سبز چمنی در زمینه ی سفید، سیاه در زمینه سفید.
توانایی خوانایی ضعیف: سیاه در زمینه ارغوانی، نارنجی کرومی در زمینه ی سفید، قرمز لاله ای در زمینه سبز.
کاربرد رنگ در ایمنی
در نظر عموم رنگ قرمز دارای بیشترین شدت توجه است اما لازم است به این نکته توجه شود که وقتی چشم انسان با نور روز تطابق می یابد، رنگ قرمز نسبت به رنگهای دیگر به سختی دیده میشود. در شب رنگ قرمز دیده نمیشود (چشم در شب به طول موج کوتاه و در روز به طول موج بلند حساس‌تر است). همچنین رنگهای اصلی بیش از دیگر رنگها دیده میشوند و محدوده رنگ زرد دید بهتری دارد.
آن اشخاصی که با نقیصه دید رنگ مربوط به رنگ قرمز دست به گریبان هستند زرد را به راحتی می بینند. با این وجود رنگ قرمز هنوز هم یک رنگ عمومی در خودروها و چراغ های عقب وسایل نقلیه است.
مقررات رنگ در ایمنی
با توجه به ویژگی های ذاتی رنگها در تاثیر بر چشم و اثرات روانشناختی و نیز، کاربردهای قراردادی، مقرراتی برای کاربرد رنگها در نظر گرفته شده است که در ادامه به معرفی مهم‌ترین این مقررات می‌پردازیم.
کلیات مقررات رنگ برای ایمنی صنایع
قرمز: توقف اضطراری، توقف فعالیت و مضر بودن را نشان میدهد.
نارنجی: نشان دهنده ی انرژی است.
زرد: برای جلب توجه افراد به خطر و آگاه کردن آنها از خطر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سبز: برای ایمنی و وسایل کمکهای اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آبی : جنبه ی اطلاع رسانی و آگاهی دادن و لزوم اقدام به یک عمل ویژه را نشان می دهد.
بنفش: برای نشان دادن خطر تشعشع و امواج، به ویژه امواج الکترومغناظیس، ظروفی که حاوی مواد رادیو اکتیو هستند و ظروفی که احتمال نشت و آلودگی دارند به کار میروند.
سیاه وسفید: برای خطوط ترافیک و نشانه گذاری ضبط وربط استفاده میشود.
لازم به ذکر است از سمبل ها همراه با رنگ برای به حداقل رسانیدن خطا استفاده میشود.
مقررات رنگ برای ایمنی سیستم های هیدرولیک
سیستم هیدرولیک یکی از انواع سیستم های انتقال قدرت است که وظیفه تبدیل نیروی اولیه اندک به نیروی خروجی شدید را برعهده دارد. از رنگ در ایمنی این سیستم ها نیز استفاده میشود. مقررات رنگها در این سیستم ها عبارتند از:
سیاه: برای فشار
قرمز : برای تامین فشار به کار می ورد.
زرد: برای سنجش جریان به کار می ورد.
آبی: برای تخلیه (خروج) به کار می ورد.
سبز: برای مکیدن همچنین میزان ذخیره برای مصرف را نشان می دهد.
برای لوله های غیر فعال هیچ رنگی استفاده نمیشود.
مقررات رنگ برای تشخیص لوله ها
قرمز: لوله های اسپرینکلرو بالابرندها
نارنجی یا زرد: لوله های حمل مواد خطرناک، مواد سمی و خورنده، فشار ودمای بالا(مثل بخار)، فشاربالا (مثل آب و هوا)
رنگ های سیاه وسفید، خاکستری یا رنگ های آلمینیومی: مواد امن
مقررات رنگ سیستم های پنوماتیکی
سیستم های پنوماتیک شاخه ای از رشته مکانیک سیالات است و به معنی استفاده از هوای فشرده است که یکی از رایج ترین روش ها برای انتقال انرژی توسط سیالات است. پنوماتیک یک کلمه یونانی است که به معنی تنفس باد می باشد. علم پنوماتیک نیز در مورد حرکت باد است ، به عبارتی استفاده از هوای فشرده می باشد.
این نوع انرژی امروزه در انواع صنایع کاربرد فروانی دارد و کمتر کارخانه ای را می توان یافت که از این سیستم استفاده نکند. این نوع از انرژی را به عنوان یک انرژی ارزان و کم خطر و تمیز می شناسند. این انرژی توانایی زیادی در جابجایی بارهای سنگین دارد. باتوجه به افزایش استفاده از این سیستم‌ها لازم است از رنگ در ایمنی آنها استفاده شود. مقررات رنگها در این سیستم عبارتند از:
سیاه: برای فشار زیاد
قرمز: تامین فشار هوا
قرمز متناوب: برای شارژفشار
زرد: تشخیص جریان
آبی: تخلیه
سبز: برای مکش هوا
برای لوله های غیر فعال هیچ رنگی استفاده نمی شود.
مقررات رنگ در ایمنی جاده ها
نارنجی: برای کاستن سرعت در جاده ها و خروج
قرمز: برای توقف و تقاطع های خطر ناک
سبز: برای مسیر های مستقیم
زرد: برای مناطق امن
آبی: برای مناطق آموزشی
مقررات رنگ در راه آهن
قرمز: وضعیت های خطر ناک وتوقف
ارغوانی: وضعیت های توقف
زرد: حرکت با احتیاط
آبی: احتیاط ،کارگران در حال کار هستند.
سبز : حرکت
مقررات رنگ در محصولات خطر ناک
رنگ های ترکیبی در کانتینرهای حمل مواد خطر ناک توسط کشتی برطبق کمیسیون جارت بین دولتها (ICC) استفاده میشود.
حروف قرمز در زمینه سفید برای سموم و مواد منفجره ،گازهای سمی و گاز اشک آور به کار میرود.
از حروف سیاه در زمینه سبز برای گازهای تحت فشار استفاده میشود.
حروف سیاه در زمینه قرمز برای مایعات قابل اشتعال یا مواد آتشزا کاربرد دارد.
از حروف سیاه در زمیته زرد برای جامدات قابل اشتعال و مواد اکسید کننده استفاده می شود.
حروف سیاه در زمینه ی سفید برای مخازن اسید به کار میرود.
کاربرد رنگ در ایمنی سیلندرها (کپسولها)
– كپسولهاي جوشكاري :
کپسول استیلن به رنگ قهوه ای
آرگون به رنگ آبی ، هوا به رنگ طوسی
کپسول آمونیاک: سیاه برای بدنه، قرمز برای در پوش
کپسول اتیلن کلراید: طوسی برای بدنه، سیاه برای در پوش
کپسول مونوکسیدکربن به عنوان احیا کننده: سرخ برای بدنه و گردونه، زرد برای درپوش
کپسول گاز کلر بعنوان گندزدا در آبهای مصرفی :سیاه برای بدنه و گردنه، زرد برای بدنه
کلر پودری: همه ی قسمت های کپسول به رنگ زرد است
-کپسول های آتش نشانی :
کپسول گاز کربنیک: رنگ خاکستری تیره
کپسول های محتوی مواد هالوژن دار :سبز رنگ برای مایعات و فلزات قابل اشتعال
کپسول های محتوی کف:زرد رنگ
کپسول آب :قرمز رنگ
مقررات رنگ در ایمنی کابل ها
سیاه : 1سیم برق
سفید: 2سیم برق
قرمز: 3سیم برق
سبز : 4سیم برق
نارنجی : 5سیم برق
آبی: 6سیم برق
سفید با پیچ سیاه (ردیاب سیاه):7سیم برق
قرمز با پیچ سیاه(رد یاب سیاه):8سیمبرق
سبز باپیچ سیاه(ردیاب سیاه):9سیم برق
نارنجی با پیچ سیاه (رد یاب سیاه):10سیم برق
آبی باپیچ سیاه (رد یاب سیاه):11سیم برق
سیاه باپیچ سفید (رد یاب سفید):12سیم برق
قرمز با پیچ سفید(رد یاب سفید):13سیم برق
سبز با پیچ سفید(رد یاب سفید):17 سیم برق
آبی با پیچ سفید(ردیاب سفید):15سیم برق
سیاه با پیچ قرمز :16 سیم برق
سفید با پیچ قرمز:17سیم برق
نارنجی با نوار قرمز :18سیم برق
آبی با نوار قرمز:19سیم برق
قرمز با نوار سبز :20سیم برق
نارنجی با نوار سبز :21سیم برق
در نور ضعیف تعدادی از رنگ ها با هم ترکیب شده و ممکن است مشکل ایجاد نماید. بنابراین ،استفاده از رنگ سیاه در طرح های مختلف برای جایگزینی یکی از این رنگ ها ترجیح داده می شود .
سخن آخر
آموزش کاربرد رنگ در ایمنی به کارگران در مشاغل مختلف بسیار اهمیت دارد و احتمال بروز خطاها و حوادث شغلی را به میزان چشمگیری کاهش میدهد.
